“Kim Milyoner Olmak İster?” isimli bilgi yarışmasının son bölümünde yayınlanan (803. Bölüm) soru, biz oyun sevdalılarını ekran başına kilitledi. Kulağımızda babamızın “Hobi olarak gene oyna, bir şey demiyorum ama bundan para mara kazanılmaz!” sözleri çınlarken cevabı bilenin 60 bin lirayı kasasına ekleyecek olması olaya ayrı bir ironi kattı!

Sorumuz şöyle: “Bir video oyununu uzun süre oynadıktan sonra oyun ekranı dışında başka yere bakınca da oyunu görme durumu hangisiyle açıklanır?”

Hepimiz bu durumu yaşamışızdır, çünkü gamer dediğinin kısa süreli oyun oynamakla alakası olmaz. Ne de olsa güneş ışığına alerjisi olan, bilgisayar başında kalma rekorlarımızla övünen bir türüz. Mecburi sebeplerle oyunu kapamak zorunda kaldığımızda odamızın duvarlarında gördüğümüz şekillere de, gaipten haber veren seslere de aşinayız. Fakat bu durumun bir terimi olduğunu açıkçası bilmiyorduk. Biz de şıklardan gittik:

  • A) Süper Mario Etkisi
  • B) Atari Etkisi
  • C) Tetris Etkisi
  • D) Matrix Etkisi

Önce A şıkkındaki Süper Mario cevabını görünce kafamızdaki şıkırdayan altın para seslerinden dolayı cevabın bu olduğundan emin olduk. Sonra Atari daha kapsamlı bir cevap olduğundan B olabilir diye düşündük. Tetris etkisi ise sorunun içindeki görselle en ilgili yanıt olduğundan iyice caydırıcı bir şık haline geldi. D şıkkı çıkması oldukça sürpriz olacağı için onu baştan elemiştik. Dolayısı ile üç şık arasında kaldık.

Fakat yarışmacı risk aldığının da bilincinde olarak ve oyunlarla bizim kadar ilgisi olmadığından basit mantık kurallarıyla “Tetris Etkisi” cevabını verdi, çünkü soruda oyun ekranı dışında başka yere bakınca da oyunu görmek diyordu. Tetriste, kardeş veya arkadaşlarımızdan sıra gelip de oyunu ele geçirdiğimizde oyunun da bizi ele geçirdiğinde hepimiz hemfikiriz sanırım. Yukarıdan aşağıya akan şekiller de tam sorudaki biçimde her yerde karşımıza çıkmıştır. Gece rüyamızda bile. Bilimsel olarak da açıklayalım:

Dört anlamına gelen tetra ve 1985’de oyunu bulan bilgisayar mühendisi Aleksey Pajitnov’un çok sevdiği bir oyun olan tenis kelimelerinin birleşiminden oluşan tetris oyunu, yukarıdan aşağıya düşen tetrominoları aynı çizgiye oturtmayı ve ekranın boş kalmasını hedefliyor. Litaratürde “Tetris Etkisi” tabiri ise 2000 yılında Harvard Tıp Okulunda gerçekleşen çalışmalardan sonra ortaya çıkmış. Buna göre 3 gün günde 7 saat tetris oynayan katılımcıların %63’ü oyun bitse bile (özellikle uykuya dalmadan önce) şekilleri gördüklerini söylemişler. Tetris Etkisi tabiri ilk olarak 1994 yılında Wired’da yayınlanan, Jeffrey Goldsmith’in “This is Your Brain on Tetris” adlı makalesinde kullanılmıştır.

Vlademir Pitov’un ayrı bir araştırmasına göre tekrarlama etkisi ile tetris bağımlılık yapmakta. Yine bu konuda California Üniversitesi’ndeki araştırma tetris oynamanın beynin CMR değerlerini etkilediğini ortaya çıkarmıştır.

Karolinska Üniversitesi’nden psikoloji profesörü Emily Holmes ise yıllarca oyunun tıbbi faydalarını keşfetmek için çalışmalar yürütmüş ve düzenli tetris oynamanın iştah, travma sonrası stres bozukluğu ve göz tembelliğinin tedavisinde olumlu sonuçlar verdiğini ortaya koymuştur.

Dolayısı ile tetris etkisinin tüm oyuncuların hayatında olduğu bir gerçek.

Doğru yanıt veren yarışmacıyı tebrik eder, kazandığı para ile oyun sektörüne destekte bulunmasını dileriz.